Katja Hoyer: “Je kunt de democratie niet redden door haar van het discours te beroven”

"De AfD heeft absoluut geen recht op een zomerinterview", zegt Philipp Ruch, directeur van het Centrum voor Politieke Schoonheid, dat afgelopen zondag de aanwezigheid van AfD-covoorzitter Alice Weidel bij de ARD verstoorde. Hij sprak zich uit in een interview met Welt, dat, in tegenstelling tot dat van Weidel, "volledig ongestoord" verliep. Ruch is er stellig van overtuigd dat hij zelf recht heeft op vrijheid van meningsuiting, wat hij Weidel ontzegt.

Zijn argument? "Het is niet langer bevorderlijk voor onze samenleving om AfD-uitspraken te bespreken", dus waarom zou ARD er dan zendtijd aan moeten geven? De partij en haar protagonisten zouden simpelweg verwijderd moeten worden, ongeacht hoeveel miljoenen mensen op hen hebben gestemd. Nu het partijverbod nog steeds in de lucht hangt, heeft Ruchs organisatie de handhaving van een spreekverbod voor AfD-politici al in eigen hand genomen door Weidels zomerinterview met luidsprekers massaal te verstoren.

Ruch pleit al lang voor een "agressief humanisme" dat politieke tegenstanders bestrijdt met harde tactieken in plaats van argumenten, omdat "de strijd voor mensenrechten veel te beleefd wordt gevoerd". Mensenrechten worden niet beschermd met "overdreven, bijna ondraaglijke vriendelijkheid", zegt hij, maar door "stakingen te organiseren, straten te blokkeren, politici te beledigen en nieuwskanalen te bezetten". Een gevolg van deze logica was het gestoorde interview van afgelopen zondag.

Andere meningen? Onverdraaglijk!

Waarom Ruchs organisatie – die volgens eigen zeggen met minder dan 100 mensen opereert, gesteund door een kring van zo'n 3000 particuliere donateurs – mag bepalen hoe, wanneer en of de co-leider van de grootste oppositiepartij op de publieke omroep te horen is, behoeft ogenschijnlijk geen uitleg. Hij heeft gewoon gelijk, en als hij zegt dat de AfD geen recht heeft op de mensenrechten waar hij niet voor strijdt, dan is dat nu eenmaal zo.

Philipp Ruch is zeker niet de enige die dergelijke opvattingen heeft. Veel mensen vinden het blijkbaar ondraaglijk om naar andere meningen te luisteren en daar met argumenten op te reageren. De AfD zelf is daarop geen uitzondering. Tijdens het algemene debat aan het begin van de begrotingsweek twee weken geleden verstoorde hun fractie de toespraak van bondskanselier Friedrich Merz (CDU) met zo'n 70 gejoel en luid gejoel. Het lawaai bereikte zo'n hoog niveau dat Weidel en haar parlementsleden soms de boventoon voerden, waardoor Merz zijn betoog moest onderbreken.

Iedereen die in de publieke sector werkt, heeft ervaren dat veel mensen er tegenwoordig de voorkeur aan geven om mensen met een andere mening te overstemmen, te intimideren of het zwijgen op te leggen in plaats van inhoudelijk met hen in gesprek te gaan. Om een banaal voorbeeld te geven, iets wat journalisten dagelijks overkomt: in reactie op mijn column over de teloorgang van de SPD twee weken geleden, schreef een lezer me dat het artikel "ondraaglijk" was. Een ander klaagde dat mijn columns over het algemeen "bevooroordeeld" waren. Geen van beiden reageerde op de inhoud.

Kolommen zijn natuurlijk ‘tendentieus’

Wat hier aan het licht komt, is het fundamentele probleem dat het publieke debat belemmert: de afnemende veerkracht om andere meningen te tolereren en te overwegen. Natuurlijk zijn mijn columns "bevooroordeeld". Dat is het belangrijkste kenmerk van alle columns. Daarom verschijnen ze in de krant onder "Opinie". Deze mening kan vervolgens worden ondersteund, verworpen, besproken of genegeerd.

Het past niet in de geest van een open, democratische samenleving om de uiting van afwijkende meningen te weigeren te tolereren of zelfs te onderdrukken. Als men met zoveel emotionele afkeer op de uitspraken van anderen reageert dat men zich niet meer inlaat met de inhoud van wat de "andere kant" te zeggen heeft, dan begrijpt men ook niet meer waarom ze denken zoals ze denken. Dit voedt de polarisatie in de samenleving tot deze uiteindelijk Amerikaanse proporties aanneemt.